Usaqlarda Goz Qacmasi: Səbəbləri, Müalicəsi və Profilaktikası

Uşaqlarda goz qacmasi (strabizm) bir çox valideynin qarşılaşdığı və narahat olduğu göz problemlərindən biridir. Bu vəziyyət, bir və ya hər iki gözün düzgün bir xətt boyunca fokuslanmadığı zaman ortaya çıxır və uşağın normal görmə qabiliyyətinə təsir göstərə bilər. Göz qaçması həm estetik, həm də funksional problemlər yarada bilər. Bu yazıda uşaqlarda göz qaçmasının səbəbləri, əlamətləri, diaqnozu və müalicə üsulları haqqında məlumat verəcəyik.

Göz qaçması, hər iki gözün eyni nöqtəyə baxa bilməməsi nəticəsində yaranan bir göz xəstəliyidir. Normalda hər iki göz paralel şəkildə işləyir və eyni obyektə fokuslanır. Göz qaçması olan uşaqlarda isə bir göz obyektə düzgün fokuslanarkən, digər göz ya içəriyə, ya da çölə yönəlir. Bu vəziyyətin səbəbi, göz əzələlərinin düzgün işləməməsi və ya sinir sistemində yaranan problemlər ola bilər.

Göz Qaçmasının Səbəbləri

Uuaqlarda goz qacmasi -nın müxtəlif səbəbləri ola bilər. Ən çox rast gəlinən səbəblər aşağıdakılardır:

1. Genetik faktorlar: Göz qaçması bəzi hallarda irsi xarakter daşıyır və ailə üzvlərində də eyni problem müşahidə oluna bilər.
2. Göz əzələlərinin zəifliyi: Göz əzələləri ilə bağlı problemlər də göz qaçmasına səbəb ola bilər. Bu, doğuş zamanı və ya sonradan inkişaf edə bilər.
3. Sinir problemləri: Göz əzələlərini idarə edən sinir sistemində yaranan pozğunluqlar da uşaqlarda göz qaçmasına səbəb ola bilər.
4. Erkən doğum və ya aşağı doğum çəkisi: Erkən doğulan uşaqlarda və ya doğum çəkisi az olanlarda göz qaçması riski daha yüksəkdir.
5. Yaralanmalar və xəstəliklər: Uşağın başında və ya gözündə yaranan travmalar, infeksiyalar və ya digər xəstəliklər göz qaçmasına səbəb ola bilər.
   
   

Göz Qaçmasının Əlamətləri

Uşaqlarda göz qaçmasının bəzi əsas əlamətləri vardır. Bu əlamətlərə diqqət yetirərək erkən müdaxilə etmək mümkündür:

• Gözlərin eyni nöqtəyə baxmaması: Ən bariz əlamət gözlərin bir-birinə paralel olmaması və fərqli istiqamətlərə baxmasıdır.
• Görmə problemləri: Uşaq hər iki gözü ilə bir yerdə düzgün görməyi bacarmadığı üçün bulanıq görmə, ikili görmə kimi problemlər yarana bilər.
• Başın meyilli vəziyyətdə tutulması: Bəzi uşaqlar fokuslama problemi ilə üzləşdikdə, görməyi yaxşılaşdırmaq üçün başlarını yana meyilli saxlayır.
• Əlavə narahatlıq və ya göz yorğunluğu: Uşaqlarda göz qaçması səbəbindən tez-tez baş ağrıları və göz yorğunluğu müşahidə edilə bilər.
   

Diaqnoz və Müayinə

Göz qaçmasının diaqnozu göz həkimi (oftalmoloq) tərəfindən həyata keçirilir. Əgər valideynlər uşaqlarında göz qaçması əlamətləri müşahidə edərlərsə, mütləq mütəxəssisə müraciət etməlidirlər. Müayinə zamanı oftalmoloq bir neçə test keçirir və uşağın gözlərinin hərəkətini, görmə qabiliyyətini qiymətləndirir.

Oftalmoloq tərəfindən istifadə edilən bəzi testlər aşağıdakılardır:

1. Görmə testi: Uşağın görmə qabiliyyəti qiymətləndirilir.
2. Refleks testi: Gözlərin işıqla verdiyi reflekslər yoxlanılır.
3. Göz hərəkətləri testi: Gözlərin hər iki tərəfə necə hərəkət etdiyi izlənilir.

Diaqnoz qoyulduqdan sonra müalicə üsulu müəyyən edilir.

Uşaqlarda Göz Qaçmasının Müalicə Yolları

Göz qaçmasının müalicəsi uşağın yaşına, problemin şiddətinə və səbəbinə görə dəyişə bilər. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:

1. Göz eynəkləri: Bəzi uşaqlarda göz eynəyi istifadə etmək göz qaçmasını aradan qaldıra bilər. Eynəklər uşağın gözlərinin düzgün fokuslanmasına kömək edir və göz əzələlərinin düzgün işləməsini təmin edir.
2. Göz qapağı təlimləri: Oftalmoloqlar bəzən uşaqlara evdə edilməsi üçün göz qapağı təlimləri tövsiyə edirlər. Bu təlimlər göz əzələlərinin güclənməsinə və daha yaxşı koordinasiyaya kömək edir.
3. Göz əməliyyatı: Bəzi hallarda göz qaçmasının səbəbi göz əzələlərinin həddindən artıq zəif olmasıdır. Bu zaman cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Əməliyyat zamanı göz əzələləri düzəldilərək paralel baxış təmin edilir.
4. Prizmatik eynəklər: Göz qaçması olan uşaqlarda ikili görməni azaltmaq üçün prizmatik eynəklərdən istifadə oluna bilər.
5. Plexyapışdırıcı üsullar: Bu üsul gözlərin düzgün hərəkət etməsi üçün uşağın bir gözü bağlanaraq digəri işlədilir. Bu metod gözün düzgün inkişaf etməsinə kömək edir.
    

Profilaktika və Müşahidə

Göz qaçmasının tam olaraq qarşısını almaq çətin olsa da, erkən diaqnoz və müalicə ilə görmə problemlərinin daha da dərinləşməsinin qarşısını almaq mümkündür. Valideynlər aşağıdakı addımları ataraq uşaqlarının göz sağlamlığını qorumaq üçün profilaktik tədbirlər görə bilərlər:

• Göz müayinəsi: Uşağın gözlərinin vaxtaşırı müayinə olunması əhəmiyyətlidir. Göz qaçmasının erkən diaqnozu müalicə uğurunu artırır.
• Uşağa göz hərəkətləri məşqləri öyrətmək: Göz əzələlərini gücləndirmək üçün oftalmoloq tərəfindən təyin olunan məşqlərin yerinə yetirilməsi önəmlidir.
• Düzgün qidalanma: Göz sağlamlığı üçün vitamin və minerallarla zəngin olan qidalar qəbul etmək vacibdir. Xüsusilə A vitamini gözlər üçün əhəmiyyətlidir.
• Elektron cihazların istifadəsini məhdudlaşdırmaq: Telefon, planşet və ya kompüter kimi cihazlardan çox istifadə göz yorğunluğuna və göz qaçmasının ağırlaşmasına səbəb ola bilər. Buna görə də, uşaqların ekran qarşısında keçirdikləri vaxt məhdudlaşdırılmalıdır.

Uşaqlarda göz qaçması ciddi görmə problemlərinə səbəb ola biləcək bir haldır və vaxtında müdaxilə edilməzsə, uzunmüddətli fəsadlar yarana bilər. Bu səbəbdən, valideynlər uşaqlarında hər hansı bir göz problemi əlaməti gördükdə, dərhal oftalmoloqa müraciət etməli və uyğun müalicə üsullarına başlanmalıdırlar. Müalicə və profilaktika tədbirləri ilə uşağın göz sağlamlığı qoruna bilər və göz qaçmasının yaratdığı problemlər minimuma endirilə bilər.