Göz qapağında piy vəzisi nədir?

Göz qapağında piy vəzisi, tibbi dildə xalazion və ya yağ kistası olaraq da adlandırılır. Bu, göz qapağının içərisindəki meibomian vəzilərinin tıxanması nəticəsində yaranan yumşaq və ağrısız bir şişlikdir. Adətən yuxarı və ya aşağı göz qapağında hiss olunur və zamanla böyüyə bilər.

Göz qapağında çıxan ağ düyünlər adətən piy vəzilərinin tıxanması nəticəsində yaranan xalazion və ya milia adlı formalaşmalardır. Bu düyünlər, ümumiyyətlə, ağrısız, sərt, yuvarlaq və yavaş-yavaş böyüyən quruluşda olur. Onlar çox zaman ciddi təhlükə yaratmasa da, orqanizmdəki bəzi problemlərin və ya vərdişlərin göstəricisi ola bilər.

Göz qapaqlarımızda yerləşən meibomian vəziləri yağlı maye ifraz edir. Bu maye göz səthini nəmləndirir və göz yaşının buxarlanmasının qarşısını alır. Bəzən bu vəzilərin axarları tıxanır və içindəki yağ kütləsi xaricə çıxa bilmir. Nəticədə piy vəzisi yaranır və bu, kiçik, sərt və ya elastik toxumaya malik bir düyün şəklində olur.

Göz qapaqlarında yerləşən piy vəziləri (tibbi adıyla Meibom vəziləri) göz səthini qorumaq üçün yağlı maddə ifraz edir. Bu yağ göz yaşının buxarlanmasını azaldır və gözün nəmli qalmasına kömək edir. Ancaq bəzən bu piy vəziləri müxtəlif səbəblərdən tıxana bilər. Nəticədə göz qapağında şişkinlik, sərtlik və bəzən ağrısız bir topa şəklində piy yığılması yaranır. Bu vəziyyət tibbi dildə chalazion adlanır.

Göz qapağında piy vəzisinin yaranmasının əsas səbəbləri bunlardır:

• Piy vəzisinin axarının tıxanması – Yağ ifrazı normal axmadıqda vəzinin içində toplanaraq şişkinlik əmələ gətirir.
• Göz infeksiyaları – Əgər göz qapağında iltihab və ya bakterial infeksiya olarsa, piy vəziləri tıxana və ya iltihablana bilər.
• Kroniki blefarit (göz qapağı iltihabı) – Uzun müddətli göz qapağı iltihabı piy vəzilərinin funksiyasını poza bilər.
• Dəri xəstəlikləri – Rosacea və seboreik dermatit kimi dəri xəstəlikləri göz qapağında piy vəzisi problemlərinə səbəb ola bilər.
• Allergiya və tez-tez gözü ovuşdurmaq – Göz qapaqlarına davamlı təzyiq piy vəzilərinin tıxanmasına kömək edə bilər.

Əlamətlərə gəlincə, göz qapağında ağrısız, sərt bir topa, qızartı və yüngül şişkinlik müşahidə oluna bilər. Bəzən piy vəzisi öz-özünə sağala bilər, bəzən isə tibbi müdaxilə tələb olunur.
Nəticə olaraq, göz qapağında piy vəzisi yağ axarının bloklanması nəticəsində yaranır və gigiyena, infeksiya, allergiya və dəri problemləri bu prosesi sürətləndirə bilər. Əgər piy vəzisi uzun müddət qalarsa və narahatlıq verərsə, mütləq bir oftalmoloqla məsləhətləşmək lazımdır.

Göz qapağında piy vəzisinin əlamətləri nədir?

Göz qapağında piy vəzisinin (xalazionun) əlamətləri adətən yavaş-yavaş yaranır və ilkin mərhələdə çox da narahatlıq verməyə bilər. Lakin zamanla bəzi vizual və fiziki dəyişikliklər müşahidə oluna bilər. Aşağıda bu vəziyyətin əsas əlamətləri sadalanır:

Göz qapağında sərt və yuvarlaq şişlik
Ən əsas və tez-tez rast gəlinən əlamətdir. Şişlik adətən ağrısız olur və yuxarı və ya aşağı göz qapağında yerləşə bilər. Barmaqla toxunduqda sərt və elastik hiss olunur.
Qızartı və şişkinlik
Piy vəzisi bəzən ətraf toxumalarda yüngül iltihab yarada bilər. Bu zaman göz qapağında qızartı və şişkinlik müşahidə oluna bilər.
İsti hissi və narahatlıq
İltihablaşmış piy vəzisi toxunulduqda isti hiss edilə bilər. Bəzən az miqdarda ağrı və ya narahatlıq da yarana bilər.
Görmədə bulanıqlıq
Əgər piy vəzisi böyüyərsə və göz bəbəyinə təzyiq göstərərsə, görmə sahəsində bulanıqlıq və ya kölgə yarana bilər. Bu hal müvəqqəti olur, lakin diqqət tələb edir.
Göz qapağında ağımtıl nöqtə və ya düyün
Bəzən piy vəzisi ağ rəngə çalan nöqtə və ya kapsul şəkilli düyün şəklində görünə bilər. Bu, vəzinin içində toplanmış yağ kütləsindən qaynaqlanır.

Tez-tez təkrarlanma
Xüsusilə yağlı dəriyə sahib olanlarda və blefarit kimi xroniki göz problemləri olanlarda piy vəzisi dəfələrlə təkrarlana bilər.

Əgər bu əlamətlərdən bir neçəsini özünüzdə müşahidə edirsinizsə və vəziyyət bir neçə həftə ərzində keçmirsə, oftalmoloqa (göz həkiminə) müraciət etmək tövsiyə olunur. Çünki bəzən başqa göz xəstəlikləri ilə qarışdırıla bilər.

Göz qapağında piy vəzisinin yaranma səbəbləri nədir?

Göz qapağında piy vəzisinin yaranma səbəbləri əsasən göz ətrafındakı yağ vəzilərinin, xüsusilə meibomian vəzilərinin tıxanması ilə bağlıdır. Bu tıxanma nəticəsində vəzin içində yağ yığılır və bu da xalazion adlanan yumşaq və ya sərt bir düyünün yaranmasına səbəb olur. Aşağıda bu vəziyyətin ən yayılmış səbəbləri qeyd olunub:

Göz gigiyenasına laqeyd yanaşma
Makiyajın düzgün təmizlənməməsi, göz qapağının kirli qalması və ya gözləri tez-tez çirkli əllərlə ovmaq vəzilərin tıxanmasına yol aça bilər.
Yağlı dəri və dəri xəstəlikləri
Seboreya, rozasea və ya akne kimi dəri problemləri olan insanlarda piy vəzisinin yaranması riski daha yüksəkdir.
Blefarit (göz qapağı iltihabı)
Göz qapağının kənarlarında iltihab olması meibomian vəzilərinin normal işləməsinə mane olur və piy yığılmasına səbəb ola bilər.
Konjonktivit və digər göz infeksiyaları
Keçirilmiş infeksiyalar göz ətrafındakı toxumalarda narahatlıq yaradır və yağ vəzilərinin axarlarının tutulmasına səbəb ola bilər.
Hormon balanssızlığı
Xüsusilə yetkinlik dövründə və ya hormonal dəyişikliklərin baş verdiyi hallarda yağ ifrazı artaraq piy vəzilərinin tıxanmasına səbəb ola bilər.
Stress və zəif immunitet
Orqanizmin müdafiə sisteminin zəifləməsi bədənin piy vəziləri də daxil olmaqla müxtəlif nahiyələrində pozulmalara səbəb ola bilər.
Kosmetik məhsullardan sui-istifadə
Keyfiyyətsiz və ya son istifadə tarixi keçmiş makiyaj vasitələri, xüsusilə kirpik tuşu və göz qələmləri, vəzilərin tıxanmasına səbəb ola bilər.
Ətraf mühit amilləri
Tozlu və çirkli hava, allergenlər və ya kimyəvi maddələrlə tez-tez təmas da göz qapaqlarında piy yığılmasına səbəb ola bilər.

Bu səbəbləri nəzərə alaraq göz qapağı gigiyenasına və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə diqqət yetirmək, piy vəzisinin yaranmasının qarşısını almaqda mühüm rol oynayır.

Göz qapaqlarında yaranan piy vəzisi necə müalicə olunur?

Göz qapaqlarında yaranan piy vəzisi, əksər hallarda sadə üsullarla müalicə oluna bilər. İlk mərhələdə ev şəraitində isti kompreslər tətbiq edilir. Gündə bir neçə dəfə, 10-15 dəqiqə ərzində göz qapağının üzərinə qoyulan ilıq parça, piy vəzilərinin yumşalmasına və açılmasına kömək edir. Kompresdən sonra yüngül masaj da tıxanmış piyin xaricə axmasına şərait yaradır. Əlavə olaraq, göz qapağı gigiyenasına xüsusi diqqət yetirilməli, makiyaj qalıqları və kirlər gündəlik olaraq təmizlənməlidir.

Əgər bu üsullar nəticə vermirsə və piy vəzisi böyüməyə, qızarmağa və ya ağrı verməyə başlayırsa, həkimə müraciət edilməlidir. Həkim tərəfindən antibiotik və ya iltihab əleyhinə damcı və məlhəmlər təyin oluna bilər. Bəzi hallarda piy vəzisinin içinə kortizon inyeksiyası edilərək şişkinlik azaldılır. Uzun müddət keçməyən və ya tez-tez təkrarlanan hallarda isə ambulator şəraitdə kiçik bir cərrahi müdaxilə ilə piy vəzisi çıxarılır. Bu prosedur tez, sadə və adətən ağrısız olur.

Göz qapağında piy yığılması təhlükəlidirmi?

Göz qapağında piy yığılması adətən təhlükəli hesab edilmir və çox zaman özü-özünə keçib gedir. Bu vəziyyət meibomian vəzilərinin tıxanması nəticəsində yaranır və tibbi dildə "xalazion" adlanır. Əksər hallarda bu şişlik ağrısız olur və sadəcə estetik narahatlıq yaradır.
Lakin bəzi hallarda piy yığılması iltihablanaraq infeksiyaya səbəb ola bilər. Əgər göz qapağında qızartı, ağrı, istilik hissi və ya görmədə bulanıqlıq yaranarsa, bu artıq təkcə sadə piy yığılması deyil, tibbi müdaxilə tələb edən vəziyyət ola bilər. Nadirdə olsa, təkrarlanan və uzun müddət keçməyən piy yığılmaları başqa göz xəstəlikləri ilə qarışdırıla bilər.
Qısacası, əgər piy yığılması kiçikdir, ağrısızdır və böyümürsə, təhlükəli deyil. Amma əlamətlər dəyişərsə və ya vəziyyət uzun müddət davam edərsə, mütləq həkim müayinəsi lazımdır.

Göz qapağında piy yığılmasının qarşısını necə almaq olar?

Göz qapağında piy yığılmasının qarşısını almaq üçün əsas məqsəd göz ətrafı gigiyenanı qorumaq və yağ vəzilərinin tıxanmasının qarşısını almaqdır. Bunun üçün aşağıdakı tədbirlər tövsiyə olunur:

• Göz gigiyenasına diqqət yetirin – Hər gün, xüsusilə axşamlar, göz qapaqlarınızı yumşaq, sabunsuz təmizləyici vasitə və ya xüsusi göz salfetləri ilə təmizləyin.
• Makiyajı tam silin – Göz makiyajı edənlər üçün bu çox vacibdir. Kirpik dibi və göz qapağında qalan kosmetik qalıqlar yağ vəzilərinin tıxanmasına səbəb ola bilər.
• Əllərinizi və gözlərinizi təmiz saxlayın – Əllə tez-tez gözlərə toxunmaq bakteriyaların yayılmasına səbəb ola bilər. Bu, piy vəzilərinin iltihabına yol aça bilər.
• Yağlı dəriyə nəzarət edin – Yağlı dəriyə meyilli şəxslər mütəmadi olaraq dəri təmizləmə və balanslaşdırıcı vasitələrdən istifadə etməlidirlər.
• Blefarit və digər göz xəstəliklərini vaxtında müalicə edin – Göz qapağının kənarlarında iltihab varsa, bu piy yığılmasına səbəb ola bilər. Belə hallar diqqətdən qaçmamalıdır.
• İmmunitetinizi güclü saxlayın – Sağlam qidalanma, kifayət qədər yuxu və stressin idarə olunması bədənin ümumi müdafiə sistemini gücləndirir və piy yığılmasının qarşısını alır.
• Kosmetik məhsulları paylaşmayın və son istifadə tarixinə baxın – Başqasının kosmetik vasitəsini istifadə etmək və köhnə məhsullardan istifadə infeksiyaya və piy vəzilərinin tıxanmasına səbəb ola bilər.

Göz qapağında çıxan piy vəzisi əməliyyatsız keçərmi?

Bəli, göz qapağında çıxan piy vəzisi (xalazion) əksər hallarda əməliyyatsız keçə bilər. Bu vəziyyət adətən ciddi təhlükə yaratmır və orqanizmin müdafiə sistemi sayəsində tədricən sorula bilər. Lakin bu, vəzinin ölçüsünə, iltihab dərəcəsinə və nə qədər müddətdir mövcud olduğuna bağlıdır.
Lakin piy vəzisi 2-3 həftə ərzində keçməz, böyüyər və ya ağrılı hala gələrsə, bu zaman cərrahi müdaxilə lazım ola bilər. Əməliyyat sadə, qısa və yerli keyitmə ilə aparılan prosedurdur.
Nəticə olaraq Kiçik və iltihabsız piy vəziləri çox zaman əməliyyatsız sağalır. Ancaq vəziyyət dəyişərsə, həkimə müraciət etmək vacibdir.

Göz qapağında piy vəzisi və allergiya arasında əlaqə varmı?

Göz qapağında piy vəzilərinin əsas vəzifəsi göz səthini qorumaq və göz yaşının buxarlanmasının qarşısını almaq üçün yağlı bir qat yaratmaqdır. Bəzən bu piy vəziləri tıxana və ya iltihablana bilər, nəticədə göz qapağında şişkinlik, qızartı və hətta kista (chalazion) yaranar.
Allergiya da göz sağlamlığına birbaşa təsir göstərir. Toz, polen, heyvan tükü kimi allergenlər göz səthini qıcıqlandırır və bədənin immun reaksiyası nəticəsində gözlərdə qaşınma, sulanma və iltihab baş verir. Allergik reaksiyalar zamanı göz qapaqlarında da şişkinlik və piy vəzilərinin funksiyasında dəyişiklik ola bilər.
Allergiya nəticəsində göz qapaqlarında sürtünmə (qaşınmaya görə tez-tez ovuşturma) piy vəzilərin tıxanmasına, infeksiyaların yaranmasına və piy kistası əmələ gəlməsinə zəmin yaradır. Bundan başqa, uzunmüddətli allergik reaksiyalar piy vəzilərinin strukturuna da təsir edə bilər, onları zəiflədir və normal yağ ifrazını pozur.
Bu səbəbdən göz qapağında piy vəzisi problemləri ilə allergiya arasında dolayı bir əlaqə mövcuddur. Allergiyadan əziyyət çəkən şəxslər göz qapaqlarında piy vəzisi tıxanması və iltihab riskini daha çox yaşaya bilərlər. Ona görə də allergiya əlamətləri başlayan zaman göz gigiyenasına diqqət etmək, gözləri ovmaqdan çəkinmək və vaxtında müalicə almaq önəmlidir.